II. Abdülhamid’in Doğu Vilayetleri (Vilayat-ı Sitte) Eğitim Politikası

Sultan II. Abdülhamid’in, ilk olarak 1890’larda Müşir Mehmed Zeki Paşa ve sonrasında ise 1895’ten itibaren özellikle Anadolu Vilayatı Umum Müfettişi Ahmed Şakir Paşa’nın raporları önerileri doğrultusunda, ağırlıklı Doğu vilayetlerinde yoğun çalışma başlattığı alanlardan biri de eğitimdir. Bunun en önemli nedeni, bölgede yapılan incelemeler sonucunda, gayrimüslimlerin okullaşma oranının Müslümanlara göre daha ileri durumda olduğunun tespit edilmesidir. üzerine, öncelikle temel eğitime önem verilerek vilayetlerin nahiye teşkilatlarında düzenlemeye gidilmiş birkaç köyden oluşan yeni nahiyelerin merkezlerinde birer modern ibtidai mektebi açılması kararlaştırılmıştır. Böylece eğitimin köylere kadar yayılması hedeflenmiştir. Bölgede genel görülen eğitim kurumları eksikliğinin yanı sıra, bu tarihlerde Van Bitlis idadi mektebinin olmadığı; hatta vilayetlerinin birçok liva kazasında henüz rüşdiye bile açılamadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle, bir yandan bölgedeki mekteblerinin sayısı arttırılırken, diğer taraftan da ortaöğretim düzeyinde veren okullarının için çaba sarf edilmiştir. Abdülhamid Dönemi’nde, Osmanlı’nın bölgelerinde olduğu gibi, çok verilen alanlarından meslek okullarıdır. kapsamda vilayet sanayi ziraat ciddi gayret gösterilmiştir. Her ne açılmasında tam muvaffak olunamasa da, hemen tamamında yardımlaşma yoluyla başarılmıştır.